7 / 8
OUTEUR SE NOTAS
VII
ingedeel word, met ’n kort tydperk tussen die twee wat as ’n oorgangstydperk
beskou kan word.
Gedurende die eerste tydperk, vanaf die begin van die twintigste eeu, het die
neiging na groter beheer oor veral landboubemarking algaande toegeneem, eers
met die stigting van koöperasies om onderlinge samewerking te probeer bevorder
tot volskaalse statutêre beheer vanaf die 1930’s.
Die verskillende landboubedrywe is beheer deur statutêre beheerrade sonder
besluitnemingsmagte onder beheer van die Minister van Landbou, wat beteken
het dat die regering in werklikheid totale beheer oor die landbou-omgewing uit-
geoefen het. Dit is wel so dat die produsente die meerderheidstem in die beheer-
rade gehad het, maar uiteindelik kon die beheerrade nie bindende besluite neem
nie, maar slegs aanbevelings aan die Minister van Landbou maak.
Gedurende die tweede tydperk, vanaf 1996, geld ’n totaal teenoorgestelde be-
deling met ’n vrye mark sonder beheerstelsel of bemarkingskemas en ’n bemar-
kingswet wat spesifieke voorskrifte het waaraan die regering moet voldoen indien
hy enige beheermaatreëls ten opsigte van landboubemarking wil instel.
Die “oorgangstydperk” het ongeveer vanaf 1987 tot 1996 geduur. In dié boek
word op verskeie plekke verwys na die gebeure gedurende die oorgangstydperk
wat druk op die beheerde stelsel geplaas het en uiteindelik uitgeloop het op die
Bemarkingswet van 1996 en deregulering van landboubemarking. Hierdie tydperk
het saamgeval met die veranderings in die politieke omgewing binne Suid-Afrika,
wat eweneens uiteindelik uitgeloop het op ’n totaal nuwe politieke bedeling in die
land na die verkiesing van 1994 – wat die totale sosiale en besigheidslandskap in
Suid-Afrika radikaal verander het.
INDIVIDUELE JARE
Landboutoestande verander van seisoen tot seisoen (hetsy ten opsigte van
klimaat, reënval, opbrengs, pryse, wêreldmarkte, beskikbaarheid en vraag, om net
’n paar te noem) en elke seisoen het sy eie karaktertrekke, uitdagings en resultate.
Die optekening van die geskiedenis in hierdie boek geskied teen daardie algemene
kennis en agtergrond. Gevolglik word nie uitgebrei oor spesifieke probleme wat in
elke jaar ondervind is nie, maar word eerder gepoog om die algemene, breë
verloop van die geskiedenis weer te gee, behalwe waar werklike uitsonder-
like toestande of gebeurtenisse voorgekom het, soos die rekord mielie-oes
van 1981 en die vernietigende droogte skaars drie seisoene later, of die
droogte van 1992, teen die agtergrond waarvan verskeie maatreëls in-
gestel is of rigtinggewende veranderings aangebring is.
TEGNIESE ASPEKTE
Ten einde verwarring en onnodige detail te probeer uitskakel, word
verwysings na sommige benamings en begrippe soos volg gestandaar-
diseer:
•
Departement van Landbou
word gebruik vir alle verwysings na die be-
trokke staatsdepartement wat met verloop van tyd vir landbou verant-
woordelik was, ongeag die werklike benaming daarvan soos van tyd tot tyd
aangepas.
• Dieselfde geld vir verwysings na die
Minister van Landbou
.
• Die beheerrade het in sommige gevalle ook in spesifieke tydperke
verskil, veral in die beginjare. Dit is ook gestandaardiseer na by-
voorbeeld die
Mielieraad, die Koringraad, die Oliesaderaad
en die Sorghumraad
. Daar word gepoog om ter wille van teg-
niese korrektheid by die eerste verwysing na so ’n liggaam
die aanvanklike naam daarvan volledig aan te haal, maar
daarna bloot na die generiese of verkorte naam te verwys.
DAVID THERON
Outeur