11 / 76
4
Bemagtigingsmodelle wat
in die Wes-Kaap werk
D
ie bemagtiging van plaaswerkers en kleinboere is ‘n kon-
sep wat die afgelope tien jaar toenemende aandag op
alle vlakke van die landbousektor geniet het. Ons praat
met baie produsente wat vir jare lank met idees en planne
in hulle koppe rondloop, maar nog nie die regte struktuur of vry-
moedigheid gehad het om dit te implementeer nie.
Ons as mense probeer almal om tot ‘n mate verandering te vermy
en onsekerheid nog meer! Die doel van hierdie artikel is om lig te
werp op bemagtigingsinisiatiewe wat in die praktyk werk en dien as
voorbeelde van wat moontlik is.
Ons beoog om oor die volgende paar maande vier praktiese be-
magtigingsmodelle met lesers te deel. Hierdie modelle dien slegs
as ‘n raamwerk en is totaal aanpasbaar. Dit is belangrik om in ge-
dagte te hou dat die produsente wat hierdie inisiatiewe dryf en/
of mentor, ook aanvanklik met ‘n basiese raamwerk begin het en
onsekerhede gehad het, maar oor tyd hulle modelle aangepas het
volgens hul eie visie, behoeftes en omstandighede.
Graan SA gesels met mnre Corne Rust en JP Truter van Knolkop
Boerdery, buite Moorreesburg.
Hoe presies werk die model waarby julle
betrokke is en wat is julle rol?
In 2010 het ons ‘n plaas gekoop wat grens aan ons bestaande plase.
Ons het ‘n maatskappy gestig wat die besigheid bedryf onder
die naam Knolkop Boerdery. Daar is drie aandeelhouers in die
maatskappy, naamlik: I.C. Rust (37%), JP Truter (37%) en Knolkop
Bemagtigings Trust (26%).
Die maatskappy boer met koring en medics en die wins word
volgens aandeelhouding versprei. Skaapboerdery, hooisny en baal-
werk word slegs tot die alleen voordeel van die Trust bedryf.
Rust is as mentor verantwoordelik vir die skaapboerdery saam
met mnr Jacobi Cleophas. Truter is as mentor verantwoordelik vir
die saaiery en medics saam met mnr Jacob Afrikaner. Beide is op
gereelde basis regdeur die jaar besig om aan die nege begunstig-
des die nodige opleiding en vaardigheid te leer om uiteindelik
stelselmatig meer onafhanklik te funksioneer.
Waar kom julle vandaan en wat is jul
agtergrond?
Ons het albei grootgeword in die boerderyopset in die Swartland-
distrik. Albei ons families is al sowat vier geslagte lank betrokke
by die onderskeie boerderye. Ons het dus die voorreg gehad om
waardevolle ondervinding en kennis wat deur geslagte oorgedra
is, toe te pas en verder uit te brei.
Ons het landbou studeer aan die Elsenburg Landbou Opleidings-
instituut op Stellenbosch en het albei onderskeidelik 20 jaar onder-
vinding in koring, skaap en beesboerdery.
Wat het julle gemotiveer/geïnspireer om
by bemagtiging betrokke te raak?
Ons is deel van die nuwe generasie produsente wat glo dat
landbou ‘n kardinale rol speel in die vooruitgang en sukses van
Suid-Afrika se ontwikkeling. Ons wou al ‘n geruime tyd betrokke
raak by bemagtiging en die plaas wat tussen ons plase in die mark
gekom het, was daardie gulde geleentheid.
9
February 2015
GRAAN SA
LIANA STROEBEL,
ontwikkelingskoördineerder, Graan SA
– Deel 1
1: Lede van die Knolkop Bemagtigings Trust.
2: Begunstigdes inspekteer hul koring.
3: ‘n Baie gesonde medics kamp.
4: Jacob Afrikaner berei voor vir planttyd.
5: Uitsig oor ‘n gedeelte van Knolkop se grond.
6: Skeertyd op Knolkop.
7: Graan SA-studiegroepvergadering bygewoon deur Knolkop-produ-
sente asook ander ontwikkelende produsente uit die omgewing.
1
2
3
7
6
5