6 / 84
4
d
ie vroeë reën in die noorde laat ‘n mens sommer
effe skuldig voel as jy dink aan die Wes-Kaap wat elke
dag wonder hoe hulle damme vol gaan word en hoe
hulle die seisoen gaan deurleef sonder water.
Daar was lank laas voor planttyd soveel onsekerheid
in die mark.
Wat staan ons te doen? Dat ons minder moet plant, is gewis, maar
hoeveel minder en waarvan moet ons meer plant? Dít is die debatte
om die kampvuur. Graan SA en al wat rolspeler in die mark is, kan
raad gee, maar jy is al een wat die finale besluit kan neem.
Dit is maar ‘n alleen plek om te wees wanneer só ‘n besluit ge-
neem moet word. Die reën wat vroeg gekom het, het alles boonop
vervroeg.
Gedurende die afgelope maand was daar ‘n kritiese grondhervor-
mingshofsaak waarby Graan SA via Agri SA betrokke was. Die saak
was ‘n appèl op ‘n uitspraak dat die markwaarde van grond wat
vir grondhervorming onteien is, met ‘n arbitrêre 20% deur die
regter verlaag is as die eienaar se sogenaamde bydrae tot grond-
hervorming.
Daar is geensins by ‘n antwoord uitgekom oor wat die Grondwet
bedoel met ‘n regverdige en billike vergoeding nie, maar dit is nie
sommer net so duimsuig-afslag op markwaarde nie; dit is verseker!
Die manier waarop die regerende party die opvolging van leier-
skap hanteer, gaan ‘n massiewe invloed hê op die getal stemme
wat hulle in 2019 gaan kry. Dit gaan bepaal of hulle weer alleen die
geleentheid gaan hê om die land te regeer en of hulle dit in koalisie
met ‘n ander party sal moet doen.
Dit is juis hier waar die knoop in die derm lê. Gaan dit ‘n blou of
rooi koalisie wees? Hierdie koalisie-sprong kan uiters bepalend vir
landbou en eiendomsreg in Suid-Afrika wees. ‘n Blou koalisie sal
waarskynlik nie die Grondwet wil verander nie en ‘n rooi koalisie
gaan hopelik nie genoeg steun kry om dit te verander nie.
Hoe dit ook al sy, dit bly groot risiko’s. Daar word gedurig daar-
oor gespekuleer. Wat al die scenario’s vir my sê, is: Beplan vir alles,
maar om pad te gee uit die land, bly steeds nie ‘n opsie nie.
Met die skrywe van die artikel was die 2017 Agri SA Kongres
op hande. Dit is asof hierdie gees van verdeeldheid nie net ons
politieke leiers beetgepak het nie, maar ook in georganiseerde
landbou kop uitsteek.
Is daar dan geen plek meer oor waar sake net normaal kan
verloop nie? Seker nie. As die druk in ons huis hoog geraak het, het
ons mekaar altyd gewaarsku om versigtig met mekaar om te gaan.
Die reël geld sekerlik ook vir georganiseerde landbou. Kom ons raak
nie met mekaar besig terwyl Rome brand nie.
My bekommernis is dat ons in die proses goeie leiers, wat net
eenvoudig nie kans sien om van hulle eie tyd en energie (gratis)
te gee om dag vir dag nie net met die regering besig te wees nie,
maar ook met kollegas in eie geledere, kan verloor. Dit is uit-
mergelend.
Ek wonder hoe lank dit gaan neem voor ons eie visepresident
Ramaphosa dalk ook gaan besluit dit is veel aangenamer om
onder die bome te sit en kyk hoe sy buffels se horings groei as
om dag vir dag die sorge van ‘n land en sy mense te dra. Kom ons
hoop dat hy uithou!
Wat staan ons te doen?
JANNIE DE VILLIERS,
uitvoerende hoofbestuurder/CEO
“
Graan SA en al wat
rolspeler in die mark
is, kan raad gee, maar
jy is al een wat die
finale besluit
kan neem.
“
STANDPUNT
POINT OF VIEW
Graan SA
November 2017