16 / 44
Desember 2016
14
Hoe mededingend is ons
graan- en oliesaadbedrywe
in ‘n globale konteks?
G
lobalisering word toenemend ‘n realiteit: Nie net in in-
dustriële bedrywe nie, maar ook nader aan die huis – in
die landboubedryf. Dit is alreeds duidelik sigbaar in die
tempo waarteen konsolidering van insetmaatskappye
plaasvind, maar nog meer belangrik in die direkte korrelasie tussen
internasionale en plaaslike mark- en insetpryse.
Plaaslik vergelyk produsente reeds gewasse en streke deur middel
van deelname aan studiegroepe en ekonomiese buro’s om mede-
dingendheid te bepaal. Die realiteit van die moderne era is dat
plaaslike produsente nie meer hul boerderyaktiwiteite in isolasie
kan bestuur nie, maar eerder in ‘n globale omgewing, wat geasso-
sieer kan word deur langtermyn-volhoubare en mededingende
bestuurspraktyke.
Deel van hierdie benadering is om natuurlike hulpbronne meer
produktief en effektief te benut. Die groot vraag is dus – gegewe
hierdie internasionale speelveld, naamlik die wisselwerking van
die vryemarkstelsel en beskikbaarheid van natuurlike hulpbronne
– hoe mededingend is ons vergeleke met ons internasionale
kompetisie?
Een van die faktore wat natuurlik ‘n sleutelrol in mededingendheid
speel, is die subsidies wat produsente in verskeie lande ontvang.
Die wêreldvoorrade van graan en oliesade is tans aansienlik hoog
– wat internasionale pryse afwaarts geforseer het en uiteindelik
veroorsaak het dat winsmarges van produsente reg oor die wêreld
onder hewige druk verkeer.
Die Amerikaanse regering het onlangs bekend gemaak dat hulle
hul produsente met R96 miljard gaan ondersteun. Die hulp word
verleen na aanleiding van die heersende lae pryse en om volhou-
bare landproduksie te verseker.
Nie net Amerika ontvang subsidies nie, maar ook ander lande wat
landbouprodukte produseer. Om die mate van subsidies tussen
lande te vergelyk, ondersoek die Organisasie van Ekonomiese
Samewerking en Ontwikkeling (OECD) ‘n maatstaf genaamd
Produsente-ondersteuning-skatting (POS) wat ondersteuning aan
produsente in persentasie kwantifiseer.
Daaruit kan afgelei word dat lande in die Europese Unie (EU) sub-
sidies van so hoog soos 19,25% ontvang. Subsidies in ‘n ekono-
miese konteks kan nie altyd geregverdig word nie en word dikwels
gesien as ‘n onregverdige speelveld vir produsente wat internasio-
naal moet kompeteer.
Alhoewel hierdie tipe intervensies nie regtig binne die beheer van
die produsent is nie, moet daar eerder gefokus word op dié
aspekte wat ‘n boerderybesigheid oor die kort en lang termyn meer
produktief, meer effektief en meer winsgewend kan maak.
Die beste vertrekpunt is om ons primêre bedrywe met sleutel-
kompeterende lande te vergelyk. Die Buro vir Voedsel en Land-
boubeleid (BFAP) behoort aan die internasionale netwerk,
agri
benchmark
, wat ‘n platform is om primêre bedrywighede, produk-
siestelsels en die ekonomie daaragter te verstaan en te vergelyk.
Die netwerk bestaan uit meer as 30 lande waar een standaard
metodologie gebruik word om data in te samel en dit vergelykbaar
te maak. Volgens die verslag is dit duidelik dat die plaaslike mielie-,
koring- en sojaboonopbrengste onder dié van die internasionale
gemiddeld is – buiten vir ons tipiese besproeiingsplaas (
Grafiek 1
,
Grafiek 2
en
Grafiek 5
).
Die laer opbrengste veroorsaak dat produksiekoste om ‘n een-
heid in tonnemaat te produseer hoër is as in lande met beter
opbrengste (
Grafiek 3
,
Grafiek 4
en Grafiek 5). Byvoorbeeld: Die
gemiddelde direkte koste vir ‘n tipiese plaas in die Oos-Vrystaat
tussen 2012 tot 2014 was $107/ton mielies geproduseer teenoor
$97 in Indiana, Verenigde State van Amerika. Dit is egter belangrik
om in ag te neem dat ‘n reeksdroogte oor die somerreënvalge-
bied die afgelope paar jare voorgekom het, wat tot laer opbrengste
gelei het.
Die koste van kunsmis word tans as ‘n groot uitdaging beskou
siende dat dit in baie gevalle die enkel duurste insetveranderlike
in verskeie graan- en oliesaadverbouings (ongeveer 40% van direk-
te koste) is.
Grafiek 6
en
Grafiek 7
illustreer duidelik dat Suid-Afrikaanse
kunsmiskoste per eenheid van die duurste ter wêreld is. In die
steekproef was stikstof die tweede duurste en fosfate die vierde
duurste.
Die sleutelbydrae tot hoër kostes is dat Suid-Afrika ‘n netto invoer-
der van kunsmis is. Ons word dus blootgestel aan ‘n reeks inter-
nasionale en plaaslike prysfaktore – wat die hoë koste van vervoer,
makro-ekonomiese volatiliteit soos die verswakking die wissel-
koers en plaaslike opgerolde kostes in die waardeketting om kunsmis
in die binneland te kry, insluit.
‘n Verdere verswakking in die wisselkoers sal dus verder bydra tot
hoër insetkostes.
In terme van bruto marges vir mielies is Suid-Afrika onder die inter-
nasionale gemiddeldes, maar plaaslike produksie is nie aan die
onderkant van die spektrum nie. Die Suid-Afrikaanse produsent
OP PLAASVLAK
Mededingendheid / Plaaslik / Internasionaal
Bestuurspraktyke
DIRK STRYDOM,
bestuurder: Graanekonomie en Bemarking, Graan SA en
DIVAN VAN DER WESTHUIZEN,
Buro vir Voedsel- en Landboubeleid (BFAP)